5 mei Bevrijdingsdag: Verplichte vrije dag of niet?

Veelal wordt er reikhalzend uitgekeken naar het lustrumjaar van Bevrijdingsdag, 5 mei. Het is een dag waarop we stilstaan bij onze vrijheid en de dankbaarheid daarvoor. Maar ondanks dat het een officiële feestdag is, is het geen garantie dat we elk jaar vrij zijn op deze dag.

Anders dan sommige andere feestdagen, zoals Eerste Kerstdag of Nieuwjaarsdag, bestaat er geen wettelijke verplichting voor werkgevers om werknemers vrij te geven op Bevrijdingsdag. Het is aan werkgevers en vakbonden om hierover afspraken te maken. In Nederland zijn er in totaal elf officiële feestdagen, waaronder Bevrijdingsdag. Maar het feit dat Bevrijdingsdag slechts eens in de vijf jaar een vrije dag oplevert, roept de vraag op of het niet tijd is voor verandering.

In 1959, op aanbeveling van de Stichting van de Arbeid, werd voor het eerst vastgelegd dat Bevrijdingsdag eens in de vijf jaar een vrije dag zou zijn. Deze traditie wordt in de lustrumjaren gevolgd. Het is een beslissing die nog steeds relevant is in het hedendaagse arbeidslandschap, maar niet zonder discussie.

Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei pleit al geruime tijd voor de instelling van 5 mei als een wettelijk vastgelegde vrije dag voor iedereen. Tot op heden heeft de overheid echter nog geen gehoor gegeven aan deze oproep.

Is het geen lustrumjaar, dan zijn er toch sectoren die wel vrij hebben. Dit is dan vastgelegd in hun cao. Dit geldt bijvoorbeeld voor veel ambtenaren, waaronder die bij de rijksoverheid en in het onderwijs. Ook scholieren en studenten genieten doorgaans van een vrije dag op deze datum.

Daarnaast is in de autobranche vastgelegd dat 5 mei elk jaar een officiële vrije dag is.

Dit jaar, 2024, is het geen vrije dag. Volgend jaar, in 2025 is er een lustrumjaar en ben je dus vrij.

Of het nu eens in de vijf jaar is of jaarlijks, de discussie over het al dan niet vrij geven van werknemers op deze dag weerspiegelt onze voortdurende zoektocht naar een balans tussen werk en leven, en onze waardering voor de vrijheden die we koesteren. Wellicht is het tijd om Bevrijdingsdag niet alleen eens in de vijf jaar te vieren, maar elk jaar, als een blijk van erkenning voor het belang van vrijheid in onze samenleving.

‍